Bu yazı ilk olarak 2020 yılında yazılmıştır.
Singapur dosyasının üçüncü yazısında Singapur’ un ekonomisini ve ekonomik başarısını ele alıyoruz. Tüm dinamikleriyle ilham veren bir kalkınma ve başarı hikayesine sahip Singapur’un kalkınmasındaki kilit taşlardan birisi ülkenin ekonomideki stratejik başarısı.
Bugün dünyanın en gelişmiş ülkelerinden ve Asya kıtasındaki ticaret, sanayi ve finans merkezlerinden birisi haline gelmeyi başaran Singapur, 60 yıl önce oldukça gelişmemiş ve fakir bir ülke olarak bağımsızlığını henüz kazanmıştı. Kişi başına düşen milli geliri(GSYH) 450 dolar dolaylarından 64 bin dolara çıkan Singapur’un ekonomisinin tarihine kısa bir göz atalım:
Kuruluşunun ardından açık bir kalkınma ve ekonomi vizyonu doğrultusunda yabancı yatırımları ülkeye çekerek sermaye kıtlığı ve yoğun işsizlik sorununu çözmek adına Ekonomik Kalkınma Kurulu(EDB) yi kuran Singapur, yabancı yatırımlar için güvenli ve getirisi bol bir liman olma vizyonunu gerçekleştirmeye başladı. 1965′ te başlayan yoğun sanayileşme hamleleriyle bir üretim merkezine dönüşen Singapur 8 yıl boyunca yıllık ortalama %8 lik bir büyüme performansı ortaya koydu. 1973’te baş gösteren Petrol krizi süreci ile birlikte ülke yönetiminin kazandığı farkındalık Singapur’u inovasyon, teknoloji ve eğitim alanlarına yatırım yapma ve yoğunlaşmaya yönlendirdi.
1990′ ların başına gelindiğinde Singapur, muazzam bir bireysel ve kamusal tasarruf ve yatırım oranına erişmişti. Yatırım bilincinin oturduğu ülkede bir yandan sanayi sektörlerine yatırımlar yapılmaya devam edilirken, bir yandan da çevre Asya ülkelerinde de adım adım yükselen sanayileşme ve üretim merkezi olma hamlelerine karşılık uluslarası finans ve küresel ticaret merkezi olma yönünde atılan adımlarla Singapur’un ekonomisinin çok yönlü yapısı pekiştiriliyordu. 1960′ dan 1999′ a kadar yıllık ortalama %8 oranında büyüme gösteren Singapur, milenyuma artık güvenle ve sürdürülebilir biçimde gelişmekte olan bir ülke olarak girdi.
2000′ li yıllardan itibaren de teknoloji alanında erken adımlarının meyvesini almaya başlayan Singapur, güçlü ekonomik yapısıyla 2008 küresel krizini de başarıyla atlattı ve 2010 yılında %15′ lik bir yıllık büyüme performansı ortaya koydu.
Bugün, dünyanın en gelişmiş ekonomilerinden ve 4 Asya kaplanından biri olan Singapur, kişi başına düşen 64 bin dolar GSYH ile ilk 10 ülke arasında yer alıyor. Bireysel tasarruf ve yatırım oranlarının yüksek olduğu ülkede bugün vatandaşların %90′ ı oturduğu evin aynı zamanda sahibi. Kararlı biçimde 50 yıldır dış yatırımı çekmek ve dünyanın ekonomi ve ticari merkezlerinden biri olmak için çalışan Singapur’ un ekonomisi, dünyanın en açık birinci ve en az yolsuzluğun olduğu üçüncü ekonomi. Bir önceki yazıda, Singapur’ un bu anlamdaki stratejik yaklaşımını incelemiştik.
Temel Sektörler
Singapur ekonomisinin temel sütunları olan sektörler elektronik, kimya, biyoteknoloji, petrol rafineri, lojistik ve hizmet sektörleridir. Dünyanın en büyük elektronik çip üreticilerinden olan Singapur’ un yıllık ihracatının % 11.2 sini elektronik çip ihracatı oluşturuyor. Biyoteknoloji alanında dünyanın önde gelen firmaları (GlaskoSmithKline, Pfizer, ve Merck&Co) Singapur’ da üretim ve AR-GE merkezlerini bulunduruyor. Bankacılık ve Finans alanında dünyanın sayılı merkezlerinden olan Singapur, Global Finance Centers Index’ te beşinci sırada. Yine Asya’nın en önemli stratejik lokasyonlarından birine sahip Singapur, toplam yıllık ihracatının %10’undan fazlasını taşımacılık alanından elde ediyor.
Singapur’ un Ekonomi Formülü
Bildiğimiz ekonomik kalkınma hikayelerine kıyasla çok kısa bir sürede büyük bir kalkınma sergilemiş Singapur’ un ekonomisinin formülünü anlamak; doğru mesajları ve önermeleri almak için kritik öneme sahip. Singapur’ un ekonomisi, kanunların şaşmaz biçimde uygulanması ile güven ve şeffaflığın sağlanması üzerine inşa edilmiş. Yolsuzluğa olan tavizsiz karşıtlığı ile yabancı yatırımcı ve çok uluslu şirketler için şeffaf ve güvenilir bir ortam sunan Singapur, aynı zamanda cazip vergi ve idari teşvikleri ile de yıllardır doğrudan yabancı yatırımları rahatlıkla ülkeye çekebiliyor. İç tasarruf ve yatırım oranlarının oldukça yüksek olduğu ülke aynı zamanda 1995 yılından beri 0 dış borç hedefini her yıl başarıyor.
Singapur ekonomisinin diğer önemli bir yapı taşı da devlet teşebbüslerinin yaygınlığı. Singapur devleti bünyesinde Singapur Havayolları, Singtel, MediaCorp ve ST Engineering gibi bilinen şirketlerinden de bulunduğu varlık fonu olan Temasek Holding çatısı altında potansiyeli ve getirisi yüksek sektörlerde yatırım faaliyetlerini yürütüyor. Temasek Holding’in 2019 yılındaki aktif(asset) tutarı ise 313 Milyar dolar.
Kısaca, 0 dış borç, yüksek ve aktif devlet yatırımları, yolsuzluk karşıtı şeffaf ve güven ekonomik ortamı, doğrudan yabancı yatırımcıya sunulan cazip ekonomik teşvikler sayesinde ve potansiyeli yüksek geleceğe dönük sektörlerde ve küresel ekonomi sahnesinde gösterdiği başarı sayesinde Singapur, bugün dünyanın en rekabetçi ekonomisi konumunda(IMD, World’s Most Competitive Economies).
Eğitim ve Nitelikli İş Gücü
Singapur’ un ekonomisini destekleyen en önemli sutün eğitim sisteminin ürettiği nitelikli iş gücü. PISA sıralamasında listenin en başında yer alan Singapur, eğitim sisteminde çıkmış donanımlı iş gücü sayesinde teknolojik sektörlerde küresel ölçekte öncü bir rol üstleniyor.Singapur, World Bank Human Capital Index‘ te insan sermayesi geliştirmede en iyi ülke olarak öne çıkıyor.