Bu yazı ilk olarak 2020 yılında kaleme alınmıştır.
Singapur toplumunu iki özellikle açıklayacak olursak şüphesiz o iki özellik bunlar olur: etnik harmoni ve nitelikli vatandaşlar. Singapur toplumunun dinamiklerinin derinlerine inmek için kullanabileceğimiz onlarca kelime daha olsa da bu iki özellik, bu toplumun özünü güçlü bir biçimde ifade ediyor. Küçük bir şehir devleti olan Singapur’ un toplumu, içinde birçok farklı etnik kökeni barındıran ve bu farklı etnik gruplar arasında daha iyi bir ülke vizyonu doğrultusunda ihtiyaç duyulan harmoniyi oluşturabilmiş bir toplum. 60 yıldan kısa bir süre önce Malezya’ dan bağımsızlığını kazanmış Singapur, o günden beri toplumunda yer alan Çin, Malay ve Hint asıllı insanları “Singapurlu” kimliği altında başarıyla bir araya getirmeyi başarmış. Bugün Singapur’ da yukarıdaki üç etnik kökene sahip insanlar, kendilerini Çinli, Malay ya da Hintliden ziyade Singapurlu olarak tanımlıyor.
Singapur nüfusunun ağırlıklı orandaki bir kısmı (%76′ sı) Çin asıllı iken, Malay asıllı vatandaşlar (%15) ve Hint asıllı vatandaşlar 7.4%) da nüfusta önemli bir oranı oluşturuyor. Bu sebeple ülkedeki Çince, Malayca, Tamilce ve İngilizce olarak dört resmi dil bulunuyor, bunlardan İngilizce ortak dil olarak kabul görüyor.
Etnik harmoniyle inşa edilmiş Singapur toplumunun temel değerleri meritokrasi(liyakat) ve eşitlik olmakla beraber Singapur’ un kültürü kolektivist bir özelliğe sahip. Toplumsal refahın bireyin refahından önde tutulduğu kolektivist Singapur toplumunda insanlara, ülkenin ekonomik kalkınması için çalışma bilinci etkili biçimde aşılanmış. Asya ülkelerinde sıklıkla gördüğümüz bu tip kolektivist kültürlerde toplumun bireylerin yaşantısında önemli bir etki gücü bulunuyor. 1965′ te bağımsızlığını kazanan Singapur’ da ilk hedef olarak metropolleşme belirlenmiş ve bu hedefe ulaşmak için kapsamlı bir ekonomik ve toplumsal plan hazırlanıp uygulamaya konulmuş.
Bir önceki yazıda detaylıca aktardığım ekonomik hamlelere ek olarak, toplumu inşa etmek için 1958’ten 1995’e kadar 200’den fazla sosyal kampanya ile bireylere toplumun yararına ve ekonomik kalkınmaya gidecek yolda ihtiyaç duyulan bireysel davranışların kazandırılması hedeflenmiştir. Bu kampanyalar aracılığıyla insanlara dakik olma, sıkı çalışma, ağaç dikmek ve İngilizceyi daha iyi konuşmak gibi davranış ve beceriler kazandırılması planlanmış ve başarılı olunmuştur. Bu detaylı toplum mühendisliği planı ve çalışmaları sonucunda bugün Singapur toplumu modern, rekabetçi, dakik, kurallara uyan, iyi İngilizce konuşan ve plazalarda yaşayıp büyük şirketler için çalışan insanlardan örülü bir toplum haline geldi.
Nitelikli ve kurallara uyan bir toplumu zaman içinde inşa etmeyi başaran Singapur, inşa ettiği toplumun sıkı çalışması sayesinde de ekonomik refaha erişebilmiş.
Ülkesel bir misyon ve vizyon çizen Singapur’ un kurucu lideri Lee Kuan-Yew, başarılı olmuş bu toplum mühendisliği çalışmasıyla yıllar içinde arzu ettiği toplumu inşa ederek hayal ettiği Singapur’ u meydana getirmeyi başarmış. Bugün Singapur toplumu, yüksek refaha ve ekonomik koşullara sahip bir hayat yaşıyor. Komşu ülkelere kıyasla daha modern, seküler ve ekonomi odaklı bir zihniyete sahip olan Singapur toplumu eğitim ve iş hayatlarında en iyi olma arzusu ile yoğun rekabet altında başarılı üretimler meydana getiriyor. Tüm bu adımlara bakıldığında Singapur’ un vizyonuna büyük ölçüde eriştiğini rahatlıkla görüyoruz.
Ancak her ülke ve toplumda karşılaşacağımız gibi kalkınma ve refah hamlelerinin getirdiği olumsuz sonuçlar da bugünkü Singapur tablosunda önemli bir yer tutuyor.
Singapur’ un kalkınmasının en önemli boyutlarından birisi artan vatandaş refahı olsa da vatandaş refahını anlamak için gelir eşitsizliği parametresini de göz önünde bulundurmamız gerekiyor. Gelir dağılımı eşitsizliğini ölçmekte kullanılan Gini Katsayısına sıralamalarında Singapur, gelişmekte olan ve gelişmiş ülkeler arasında en üst sıralarda yer alıyor(Gini katsayısı ile eşitsizlik doğru orantılıdır). Bu da bize Singapur’ da ciddi bir gelir dağılımı dengesizliği olduğunu gösteriyor. Her altı kişiden birinin milyoner olduğu Singapur’ da aslında tabloya daha yakından bakıldığında kalan beş kişiden birkaçının oldukça düşük gelirlere sahip olduğunu görebiliriz. Dünyanın en zenginlerinin göç ettiği Singapur’ da ekonomik anlamda alt sıralardaki mesleklerde (güvenlik, temizlikçilik) çalışan insanların yüksek yaşam masraflarını karşılamada ciddi zorluklar yaşamakla beraber toplumsal ayrımcılığa da maruz kaldığını ifade etmek gerekiyor. Bu açıdan bakıldığında başarıyla kalkınmış olan Singapur’ da kalkınmanın sunduğu refah, tüm topluma eşit dağılmamış olduğu görülüyor.
Yabancı uyruklu çalışanların nüfusun önemli bir oranını teşkil ettiği ülkede bu çalışanların oldukça düşük hayat standartlarında yaşamak zorunda olması bugün ülkenin gündeminde olan bir toplumsal sorun. Toplumsal sınıfların giderek belirgin hale geldiği ülkede yapılan bir çalışma, bireylerin diğer insanları dış görünüşlerine göre bilinçaltında sosyoekonomik olarak sınıflandırdığını ortaya koydu. Bu açıdan bakıldığında etnik olarak harmoniyi yakalamış Singapur’ un sosyoekonomik anlamda harmoniyi yakaladığını söylemek zor.
Yukarıda bahsettiğim yoğun rekabet ve en iyi olma dürtüsünün insanlar üzerinde yoğun bir baskı oluşturduğunu ve bu baskının insanlarda mental sorunlara yol açtığını belirtmekte fayda var. Genellikle Asya kültürlerinde gördüğümüz aşırı çalışma ve yoğun rekabet kaynaklı mental sorunların ve intihar vakalarının Güney Kore ve Japonya gibi diğer ülkelerde de görüldüğünü biliyoruz. Ancak Dünya Sağlık Örgütü(WHO)’nün 2015 verilerine göre Singapur, bu sorunun en yaygın görüldüğü Asya’da en yüksek depresyon oranına sahip. Bu bakımdan, yoğun rekabet ve aşırı çalışma kaynaklı mental sorunlar, Singapur toplumunun çözmeye çalıştığı diğer önemli bir toplumsal sorunu teşkil ediyor.
Başarı ve kalkınmanın her zaman birtakım bedelleri olduğunu unutmamak lazım. Singapur toplumunu tüm önemli hatlarıyla ele aldığımız bu yazıyla ülkenin toplumunu yakın plandan inceledik. Ekonomik ve toplumsal kalkınma başarısını nitelikli ve eğitimli bireylerle örülü toplumuyla sağlamış Singapur hakkında hazırladığımız dosyanın gelecek yazısında “Singapur bu nitelikli toplumu nasıl inşa etti?” sorusu çerçevesinde Singapur’ un küresel ölçekte başarılı eğitim sistemini ele alacağız.
Gelecek yazıda görüşmek üzere.